Obnovljivi izvori energije (OIE) dobijaju sve veći značaj i udeo u energetskom miksu kako u razvijenim tako i u zemljama u razvoju. OIE, između ostalog, mogu doprineti i unapređenju energetske bezbednosti što je naročito važno za izolovane i ruralne sredine. Međutim, implementacija OIE projekata se uglavnom sprovodi po tradicionalnom top-down pristupu koji najčešće ne uzima u obzir interese i stavove zainteresovanih aktera (stejkholdera). Posledica takvog pristupa su konfliktne situacije koje se mogu negativno odraziti na realizaciju i rezultate OIE projekata. Stoga, cilj ove disertacije je razvoj integralnog SWOT-MCDA modela za planiranje i upravljanje OIE koji će na adekvatan način omogućiti i učešće relevantnih stejkholdera, a sve u cilju unapređenja energetske bezbednosti. U svrhu validacije definisanog metodoloskog okvira izabrana je opština Štrpce (Kosovo*), imajući u vidu njen specifični geo-politički položaj kao i potencijal za implementaciju koncepta OIE. U ovoj disertaciji razvijen je originalni integralni SWOT-MCDA model koji zainteresovanim akterima omogućava učešće u planiranju i upravljanju OIE što vodi unapređenju energetske bezbednosti za razmatrano područje istraživanja. U prvoj fazi predloženog SWOT-MCDA modela izvršena je prioritizacija 9 strateških akcija za unapređenje energetske bezbednosti opštine Štrpca uz aktivno učešće relevantnih stejkholdera i eksperata u procesu odlučivanja. Dalje, u drugoj fazi modela definisani su odgovarajući alternativni scenariji bazirani na OIE resursima opštine Štrpce, čijom se realizacijom prema prioritetnom planu dodatno stvara mogućnost za sprovodljivost prethodno razmatranih strateških akcija. Rezultati doktorske disertacije predstavljaju dobru osnovu za otklanjanje nedostataka u postojećim strateškim i razvojnim dokumentima opštine Štrpce kroz definisanje konkretnih akcija i scenarija koje je potrebno sprovesti u cilju unapređenja snabdevanja električnom energijom potrošača Štrpca. Sistematski pristup za razmatranje problema obezbeđenja energetske bezbednosti koji je predložen u ovoj doktorskoj disertaciji može biti primenjiv i u drugim sredinama što ovom modelu daje dodatni karakter univerzalnosti.
*"Ovaj natpis ne prejudicira status Kosova i u skladu je sa Rezolucijom 1244 i mišljenjem MSP o kosovskoj deklaraciji o nezavisnosti"
Renewable energy sources (RES) are gaining in importance and share in the energy mix in both developed and developing countries. RES, among others, can contribute to improving energy security, which is particularly important for isolated and rural areas. However, the implementation of RES projects is generally carried out according to the traditional top-down approach, which often does not take into account the interests and attitudes of stakeholders.The consequence of such an approach is conflict situations that may adversely affect the implementation and results of RES projects.
Therefore, the goal of this dissertation is to develop an integral SWOT-MCDA model for RES planning and management that will enable participation of relevant stakeholders, with the aim of improving energy security. For the purpose of validation of the defined methodological framework, the municipality of Štrpce (Kosovo*) was selected, because its specific geo-political position and potential for implementation of the RES concept.
In this dissertation, an original integral SWOT-MCDA model was developed that allows interested stakeholders to participate in the planning and management of RES leading to the improvement of energy security for the research area.
In the first phase of the proposed SWOT-MCDA model, the prioritization of 9 strategic actions to improve the energy security of the municipality of Štrpce was carried out with the active participation of relevant stakeholders and experts in the decision-making process. Furthermore, in the second phase of the model, appropriate alternative scenarios were defined based on RES resources of the municipality of Štrpce, which realization according to the priority plan additionally creates the possibility for the implementation of previously discussed strategic actions.
The results of the doctoral dissertation represent a good basis for eliminating deficiencies in the existing strategic and development documents of the municipality of Štrpce by defining concrete actions and scenarios that need to be implemented in order to improve the supply of electricity to Štrpce consumers.
The systematic approach to consider the energy security problem proposed in this doctoral dissertation may be applicable in other areas, which gives this model an additional character of universality. *"This designation is without prejudice to the status of Kosovo in accordance with UNSCR 1244 and the ICJ Opinion on the Kosovo declaration of independence."
